O czym śni ośmiornica? To pytanie nie jest bezzasadne, bo okazuje się, że ośmiornice, podobnie jak ssaki, mają bierną i aktywną fazę snu. W tej drugiej, tak jak na jawie, zmieniają kolor i fakturę skóry – być może dlatego, że coś im się śni.

Instytut Nauki i Technologii na Okinawie (OIST) we współpracy z Uniwersytetem Waszyngtońskim zbadał aktywność mózgu i ubarwienie skóry ośmiornic podczas snu. Badacze zaobserwowali, że podobnie jak u ludzi, u głowonogów występują dwie fazy snu — spokojny i aktywny. Jak podaje serwis ABC News, ten ostatni przypomina fazę REM, w której u ssaków pojawiają się marzenia senne.

Badanie przeprowadzono na wiodących nocny tryb życia maleńkich ośmiornicach z gatunku Octopus laqueus. Za dnia zwierzęta przebywały w pozycji spoczynkowej, z zamkniętymi oczami i białą skórą, co interpretowano jako spokojny sen.

Mniej więcej co godzinę przez około minutę działo się coś niezwykłego — ich oczy zaczynały się poruszać, mięśnie drżeć, oddech przyspieszał, a skóra zaczynała mienić się kolorami i zmieniać fakturę, tak jak dzieje się w czasie aktywności na jawie, kiedy komórki skóry z chromatoforami zmieniają wygląd ośmiornicy, co służy w celu kamuflażu i komunikacji. Uznano, że jest to aktywna faza snu.

ŚNIĄ NAWET MUSZKI OWOCÓWKI

Profesor Sam Reiter, kierownik Jednostki Neuroetologii Obliczeniowej OIST, starszy autor badania, podkreśla, że ośmiornice nie są odosobnionym przypadkiem. – Wszystkie zwierzęta wydają się wykazywać jakąś formę snu, nawet te proste, jak meduzy czy muszki owocówki. Przez długi czas uważano, że dwie fazy snu występują tylko u kręgowców – przypomina.

Aby upewnić się, że w czasie aktywnej minuty ośmiornice faktycznie spały, naukowcy sprawdzili, jak te zwierzęta reagują na bodźce fizyczne i stwierdzili, że aby tak się stało, potrzeba silniejszej stymulacji niż w czasie, kiedy nie śpią. Okazało się też, że jeśli przez dłuższy czas nie pozwala się ośmiornicom na sen albo przeszkadza podczas jego aktywnej fazy, zwierzęta później starają się nadrobić zaległości i wchodzą w aktywny sen wcześniej i częściej.

– To zachowanie kompensacyjne pokazuje, że aktywna faza snu jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania ośmiornic – twierdzi Aditi Pophale, współautorka badania, które opisano w magazynie „Nature”.

FAZA SNU SPOKOJNEGO PRZYPOMINA LUDZKĄ

Badanie aktywności mózgu ośmiornicy wykazało również, że wzorce fal w fazie spokojnego snu przypominają fazę NREM u dorosłych.

Naukowcy twierdzą, że podobieństwo aktywnej fazy snu i snu na jawie może mieć wiele powodów. Możliwe, że ośmiornice w ten sposób „trenują” różne sposoby kamuflażu, aby utrzymać sprawność zmieniających barwę komórek. Niektórzy badacze nie wykluczają jednak, że ośmiornice ponownie przeżywają to, co wydarzyło im się na jawie, aby uczyć się na podstawie takich doświadczeń jak polowanie lub ukrywanie się i stąd bierze się reaktywacja ubarwienia skóry związanego z danym doświadczeniem.

– Podczas gdy ludzie mogą słownie opisać, jakie mieli sny, dopiero po przebudzeniu, ubarwienie skóry ośmiornic jest jak wizualny odczyt aktywności ich mózgu podczas snu. Obecnie nie wiemy, które z tych wyjaśnień, jeśli w ogóle, może być poprawne. Jesteśmy bardzo zainteresowani dalszymi badaniami — podsumowuje prof. Reiter.

PAP/kł