W poniedziałek, 16 października tego roku mija 45 lat od wyboru kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. Jan Paweł II był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą świętego Piotra niebędącym Włochem, a także najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 roku. Jednak już dziś obchodzony jest Dzień Papieski.

Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach koło Krakowa jako drugi syn i najmłodsze z trojga dzieci emerytowanego porucznika Karola Wojtyły i Emilii z Kaczorowskich. Miesiąc później został ochrzczony w miejscowej parafii. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1946 roku, w 1958 roku został biskupem i sufraganem archidiecezji krakowskiej, a w czerwcu 1967 roku – kardynałem.

Podczas Soboru Watykańskiego II, który obradował od 11 października 1962 roku do 8 grudnia 1965 roku, uczestniczył we wszystkich czterech sesjach, między innymi jako członek komisji opracowującej i redagującej tak zwany schemat XIII, czyli tekst konstytucji „O obecności Kościoła w świecie współczesnym”, konstytucji „O Kościele”, deklaracji „O wolności religijnej” oraz dekretu „O apostolstwie świeckim”.

„DOKUMENT WOJTYŁY”

Z nominacji papieża Pawła VI Karol Wojtyła został członkiem Komisji Soborowej dla Apostolstwa Świeckiego. Na nadzwyczajnym zgromadzeniu Synodu Biskupów w październiku 1969 roku przedstawił projekt „II Nadzwyczajnego Synodu Biskupów o sobie”, określanego powszechnie jako dokument Wojtyły.

16 października 1978 roku został wybrany przez konklawe na papieża, przybierając imię Jan Paweł II. Był to symboliczny znak kontynuacji przerwanego nagłą śmiercią 33-dniowego pontyfikatu Jana Pawła I.

NAJMŁODSZY PAPIEŻ OD LAT

Jednym ze społecznych i teologicznych fundamentów pontyfikatu papieża z Polski było wezwanie – „Nie lękajcie się! Otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi”. Słowa te wypowiedział 22 października 1978 roku na placu świętego Piotra podczas mszy inaugurującej jego pontyfikat. Miał wówczas 58 lat. Był pierwszym papieżem z Polski i pierwszym po 455 latach następcą świętego Piotra niebędącym Włochem, a także najmłodszym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego od 1864 roku.

Pontyfikat Jana Pawła II trwał ponad 26 lat i był drugim pod względem długości w dziejach Kościoła. W tym czasie papież zwołał dziewięciu konsystorzy, mianował około 240 kardynałów, w tym pięciu Polaków oraz dwa i pół tysiąca biskupów, wyświęcił ponad dwa tysiące księży, beatyfikował 1338 osób, a 482 kanonizował. Napisał 14 encyklik, w których w nowy sposób ukazywał wiarę Kościoła i jego nauczanie, 14 adhortacji apostolskich, 11 konstytucji apostolskich, 45 listów apostolskich i 31 Motu Proprio (listów papieskich o charakterze dekretu).

TEOLOGIA CIAŁA

Wizję ludzkiej płciowości i relacji między męskością i kobiecością zwaną teologią ciała, którą watykanista George Weigel określił „teologiczną bombą z opóźnionym zapłonem” Jan Paweł II przedstawił podczas katechez środowych wygłaszanych co tydzień w latach 1979-1984. Rodzinie poświęcony był pierwszy synod jego pontyfikatu, który odbył się w Rzymie między 26 września a 25 października 1980 roku. Jego owocem była adhortacja apostolska „Familiaris consortio”, w której potwierdził nauczanie Soboru Watykańskiego II i swojego poprzednika, papieża Pawła VI, wyrażone przede wszystkim w encyklice „Humanae vitae”, o dwojakim celu współżycia małżeńskiego: budowaniu jedności małżonków i prokreacji. We wspomnianym dokumencie podkreślił, że „Kościół jest świadomy tego, że małżeństwo i rodzina stanowią jedno z najcenniejszych dóbr ludzkości”, dlatego „pragnie nieść swoją naukę i zaofiarować pomoc”.

Oceniając sytuację rodziny we współczesnym świecie, papież Polak wskazał na zjawiska pozytywne, jak „zwrócenie większej uwagi na jakość stosunków międzyosobowych w małżeństwie, na podnoszenie godności kobiety, na odpowiedzialne rodzicielstwo i na wychowanie dzieci”. Z drugiej strony zwrócił uwagę na niebezpieczeństwa, wśród których wskazał „błędne pojmowanie w teorii i praktyce niezależności małżonków we wzajemnych odniesieniach (…); stale wzrastającą liczbę rozwodów, plagę przerywania ciąży, coraz częstsze uciekanie się do sterylizacji i faktyczne utrwalanie się mentalności przeciwnej poczęciu nowego życia”.

OBROŃCA ŻYCIA

W ogłoszonej 25 marca 1995 roku encyklice „Evangelium Vitae” Jan Paweł II podkreślił, że życie ludzkie pochodzi od Boga, jest Jego darem, obrazem i odbiciem. – Bóg jest jedynym Panem tego życia: człowiek nie może nim rozporządzać – pisał. Wskazał na konieczność „budzenia w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i wartość ludzkiego życia w każdym momencie i w każdej kondycji”. Tym samym jako niemoralne określił dopuszczanie się aborcji, czyli zabójstwa człowieka od momentu poczęcia aż do narodzin, eutanazji oraz wykorzystywanie embrionów i płodów ludzkich jako przedmiotu eksperymentów.

Niespełna trzy lata po wyborze na papieża – 13 maja 1981 roku – gdy na początku audiencji generalnej papież objeżdżał plac świętego Piotra w Rzymie otwartym samochodem, został postrzelony przez Mehmeta Alego Agcę. Rok po zamachu udał się do Fatimy w swą 11. podróż apostolską, która była wyrazem wdzięczności za ocalone życie. Jako wotum w sanktuarium w Fatimie Jan Paweł II pozostawił kulę, którą wystrzelił do niego zamachowiec – została umieszczona w koronie zdobiącej figurę Matki Boskiej Fatimskiej. Z kolei przestrzelony pas sutanny przekazał na Jasną Górę; obecnie stanowi on ważną relikwię dla pielgrzymów.

W 83. rocznicę objawień fatimskich – 13 maja 2000 roku – papież wyniósł do chwały ołtarzy dwoje dzieci — Franciszka i Hiacyntę, świadków wydarzeń z 1917 roku. W homilii podziękował Matce Bożej za orędzie fatimskie oraz za opiekę, jaką otoczyła go 13 maja 1981 roku, w dniu zamachu na jego życie na placu świętego Piotra.

ZNACZENIE NARODU

W czasie pontyfikatu Jana Pawła II doszło między innymi do upadku systemu komunistycznego w Europie Środkowej i Wschodniej.

Papież wielokrotnie mówił o podmiotowości narodu. W przemówieniu wygłoszonym 2 czerwca 1980 roku w UNESCO w Paryżu podkreślił, że „naród istnieje z kultury i dla kultury, dlatego właśnie jest ona tym wielkim wychowawcą ludzi do tego, aby bardziej być we wspólnocie, która ma dłuższą historię niż każdy człowiek i własna rodzina”. Z kolei w czasie przemówienia do Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1995 roku podkreślił, że „dopiero wówczas, gdy narody środkowej i wschodniej Europy odzyskały wolność, nadzieja na pokój, który powinien był nadejść wraz z końcem II wojny światowej, zaczęła nabierać realnych kształtów dla wielu ofiar tamtego konfliktu”. Zaznaczył wtedy, że „żadne państwo ani inny naród czy organizacja międzynarodowa nie ma prawa utrzymywać, że dany naród nie zasługuje na istnienie”.

PAPIEŻ MŁODYCH…

Jan Paweł II był również pomysłodawcą Światowych Dni Młodzieży. Pierwsze międzynarodowe spotkanie młodych odbyło się 29-31 marca 1985 roku w Rzymie pod hasłem: „Abyście umieli zdać sprawę z nadziei, która jest w was”. Od tego czasu – co dwa lub trzy lata – młodzi z całego świata spotykają się z Ojcem Świętym w wybranym miejscu, a co roku ze swoim biskupem na obchodach diecezjalnych.

13 kwietnia 1986 roku papież Jan Paweł II przekroczył próg synagogi, a 23 marca 2000 roku stanął przed Ścianą Płaczu w Jerozolimie. Podróż do Ziemi Świętej od 20 do 26 marca 2000 roku, w przeciwieństwie do większości pozostałych, nie nosiła nazwy „wizyta apostolska”. W oficjalnym programie nazwano ją „Jubileuszową Pielgrzymką do Ziemi Świętej”.

– Wizyta ma przede wszystkim charakter osobistej pielgrzymki do miejsc biblijnych i korzeni wiary – stwierdził wtedy Joaquin Navarro-Valls, rzecznik Watykanu.

…I BOŻEGO MIŁOSIERDZIA

Jan Paweł II nazywany jest także papieżem Bożego Miłosierdzia. 18 kwietnia 1993 roku beatyfikował siostrę Faustynę Kowalską, Apostołkę Bożego Miłosierdzia, a 17 sierpnia 2002 roku, podczas pielgrzymki do Polski w krakowskich Łagiewnikach, dokonał aktu zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu. Podkreślił wówczas, że tylko „w miłosierdziu Boga świat znajdzie pokój, a człowiek szczęście”.

Papież Polak zmarł w wieku 84 lat w wigilię Niedzieli Bożego Miłosierdzia 2 kwietnia 2005 roku, o godzinie 21:37 w Watykanie. Miał 84 lata. Podczas uroczystości pogrzebowych 8 kwietnia 2005 roku wierni wołali „Santo subito” (Święty natychmiast).

„ODDAŁ NADZIEJĘ CHRZEŚCIJAŃSTWU”

Papież Benedykt XVI zgodził się na otwarcie procesu beatyfikacyjnego Jana Pawła II miesiąc po jego śmierci, uchylając tym samym wymóg pięcioletniego okresu oczekiwania. Szacuje się, że na uroczystość beatyfikacji 1 maja 2011 roku przybyło ponad milion osób ze wszystkich kontynentów, wśród nich około 300 tysięcy Polaków. Ci, którzy nie zmieścili się na placu przed bazyliką w Watykanie, obserwowali uroczystości w innych punktach Rzymu. W czasie beatyfikacji Benedykt XVI przypomniał, że Karol Wojtyła zasiadł na Stolicy Piotrowej „przynosząc ze sobą głęboką refleksję nad konfrontacją pomiędzy marksizmem i chrześcijaństwem, skupioną na człowieku”.

– Jego przesłanie brzmiało: człowiek jest drogą Kościoła, a Chrystus jest drogą człowieka – wskazywał nowy papież, wyrażając przekonanie, że jego poprzednik „na nowo ukierunkował chrześcijaństwo ku przyszłości, Bożej przyszłości wykraczającej poza historię, lecz również w niej zakorzenionej”.

– Ten ładunek nadziei, który w pewien sposób został zawłaszczony przez marksizm oraz ideologię postępu, słusznie oddał on chrześcijaństwu – zauważył.

ŚWIĘTY

Trzy lata po beatyfikacji – 27 kwietnia 2014 roku – Jan Paweł II został ogłoszony świętym przez Franciszka, w obecności emerytowanego papieża Benedykta XVI. Wspomnienie liturgiczne świętego Jana Pawła II Kościół powszechny obchodzi 22 października.

W Polsce i w środowiskach polonijnych na całym świecie w okolicach wyboru kardynała Karola Wojtyły na stolicę Piotrową obchodzony jest także Dzień Papieski organizowany przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia (FDNT), która powstała jako pokłosie VII pielgrzymki papieża do ojczyzny, w dniach 5-17 czerwca 1999 roku.

W tym roku Dzień Papieski jest obchodzony 15 października pod hasłem „Święty Jan Paweł II. Cywilizacja życia”. Wspomniane słowa nawiązują do encykliki świętego Jana Pawła II „Evangelium vitae” (Ewangelia życia) o wartości i nienaruszalności ludzkiego życia.

PAP/MarWer