W piątek Uniwersytet Morski w Gdyni świętował 103. rocznicę powstania szkolnictwa morskiego w Polsce. Czerwcowe święto szkoły nawiązuje do wydarzeń sprzed ponad 100 lat, kiedy to 17 czerwca 1920 roku Minister Spraw Wojskowych generał Józef Leśniewski podpisał rozkaz o utworzeniu Szkoły Morskiej w Tczewie. Wydarzenia te zapoczątkowały powstanie Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, kontynuatora tczewskiej Szkoły Morskiej.
Uroczystość obchodów święta UMG rozpoczęła się punktualnie o godzinie 8:00 tradycyjnym podniesieniem biało-czerwonej bandery Polskiej Marynarki Handlowej na gmachu głównym Uniwersytetu.
Podniesienie bandery podczas tej uroczystości stanowi wyjątek od reguły, banderę bowiem podnosi się tylko na statkach i polskich placówkach dyplomatycznych za granicą. W przypadku Uniwersytetu Morskiego w Gdyni banderę podnosi się na budynku uczelni podczas każdego święta szkoły, dla upamiętnienia podniesienia bandery Polskiej Marynarki Handlowej na budynku Szkoły Morskiej w Tczewie 8 grudnia 1920 roku.
Na placu przed uczelnią zgromadził się Senat UMG, pracownicy, studenci oraz absolwenci uczelni. Odbyła się też uroczystość nadania imienia kpt. ż.w. Stanisława Kosko skwerowi znajdującemu się na terenie kampusu przy ul. Morskiej.
Kpt. ż.w. profesor Adam Weintrit (fot. Radio Gdańsk/Anna Rębas)
Z obecnym rektorem Uniwersytety Morskiego kpt. ż.w. profesorem Adamem Weintritem, studentami wydziałów nawigacyjnego i mechanicznego i pracownikami uczelni o morskim dziedzictwie gdyńskiej uczelni rozmawiała Anna Rębas.
Posłuchaj materiału:
KPT. Ż.W. STANISŁAW KOSKO
Patron skweru Stanisław Kosko był absolwentem Szkoły Morskiej w Tczewie z 1923 roku oraz publicystą morskim. Urodził się w 13 listopada 1898 roku w Wojciechowicach niedaleko Ostrołęki. Do 1915 roku był uczniem gimnazjum klasycznego w Pułtusku, gdzie – pomimo młodego wieku – zaangażował się w działalność niepodległościową, m.in. organizując tajne stowarzyszenia czy drużyny harcerskie. Był również członkiem Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
(fot. Radio Gdańsk/Anna Rębas)
Okres I wojny światowej
Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, został ewakuowany do Czernihowa na Ukrainie i w tamtejszym gimnazjum kontynuował harcerską działalność. Od 1916 roku uczył się w gimnazjum męskim w Kijowie. Dwa lata później ukończył dodatkowo kurs dla instruktorów harcerstwa.
Okres powojenny
Po zdaniu matury w 1919 roku rozpoczął studia w Instytucie Politechnicznym w Kijowie, ale przerwał je – wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Wróciwszy z Ukrainy razem z polskimi oddziałami, Stanisław Kosko zgłosił się do Marynarki Wojennej i otrzymał przydział do 3. Kompanii jako podoficer II klasy.
Po pobycie w Toruniu wyjechał do Warszawy, krótko pracował w Departamencie Spraw Morskich. W latach 1927-1928 studiował też w warszawskiej Szkole Nauk Politycznych.
„Ojciec” w rejsie do Brazylii
W latach 1920-1923 był wyróżniającym się uczniem Wydziału Nawigacyjnego Szkoły Morskiej w Tczewie. Uczestniczył w rejsie „Lwowa” do Brazylii, kiedy po raz pierwszy w historii PMH przekroczony został równik. Na chrzcie równikowym otrzymał przydomek „Ojciec”, na co wpływ miało jego życzliwe podejście do kolegów. W 1924 roku zatrudniony został na „Lwowie” w charakterze oficera nawigacyjnego–wychowawcy.
(fot. mat. prasowe)
Oficer wachtowy w rejsie dookoła świata na „Darze Pomorza”
W 1925 roku przeszedł do Ministerstwa Przemysłu i Handlu – w Departamencie Spraw Morskich przez lata, jako ceniony pracownik, awansował od stanowiska pracownika kontraktowego aż do radcy w Wydziale Żeglugowym, z którego zrezygnował w 1934 roku, aby uczestniczyć w rejsie dookoła świata na „Darze Pomorza” jako oficer wachtowy pod dowództwem kpt. ż.w. Konstantego Maciejewicza. Dodatkowo w podróży tej Stanisław Kosko, władający biegle kilkoma językami, pełnił funkcję rzecznika prasowego.
W październiku 1935 roku ożenił się z lekarką Jadwigą Titz – późniejszą, znaną w Trójmieście, specjalistką z dziedziny reumatologii, szanowaną działaczką społeczną, dyrektorką Szpitala Reumatologicznego w Sopocie oraz organizatorką i prezes Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem”.
Tytuł kapitana żeglugi wielkiej
21 października 1935 roku Stanisław Kosko otrzymał dyplom kapitana żeglugi wielkiej. W 1936 roku został mianowany przez ministra przemysłu i handlu inspektorem Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, a rok później – jej dyrektorem. Za jego kadencji, w 1938 roku, powstał nowy Wydział – Transportu i Administracji Morskiej; zapoczątkowano szkolenia jungów na szkolnej fregacie pod nadzorem Konstantego Maciejewicza.
W PSM otwarto też pływalnię. Duży nacisk kładziono na to, by słuchacze wykazywali się dobrą kondycją i sprawnością fizyczną. Organizowane były m.in. zawody piłkarskie i wioślarskie. „Dar Pomorza” brał udział (w czerwcu 1938 roku) w uroczystych obchodach 80. rocznicy urodzin króla Szwecji Gustawa V. Stanisław Kosko uczestniczył w tym rejsie jako dyrektor i równocześnie jako współpracownik miesięcznika „Morze”.
W przededniu II wojny światowej
W sierpniu 1939 roku Stanisław Kosko w porozumieniu z Ministerstwem Przemysłu i Handlu podjął decyzję o skierowaniu „Daru Pomorza” do portu szwedzkiego na wypadek wojny.
Pod koniec sierpnia promowano ostatnich już absolwentów. Sztandar PSM przekazano do ewakuacji. Słuchaczy, mających praktykę w Gdyni, urlopowano lub skierowano do jednostek wojskowych. 25 sierpnia Stanisław Kosko otrzymał kartę mobilizacyjną jako porucznik Marynarki Wojennej – trzy dni później, po przekazaniu obowiązków swemu zastępcy, Konstantemu Maciejewiczowi, objął dowodzenie statkiem żeglugi przybrzeżnej „Żeglugi Polskiej” S.A. – s.s. „Gdynia” przejętym przez Marynarkę Wojenną, który został bazą dla oddziału kutrów.
Ranny w bombardowaniu ORP „Gdynia” 2 września, zakotwiczony w Zatoce Puckiej ORP „Gdynia” został zbombardowany i zatonął. Kilkudziesięciu marynarzy zginęło, a Stanisław Kosko został ranny. Obrażenia okazały się śmiertelne – 8 września zmarł w gdyńskim szpitalu. Pochowany został na Cmentarzu Witomińskim w obecności niewielkiej grupy wykładowców, personelu i uczniów Szkoły.
(fot. mat. prasowe)
Odznaczenia oraz zasługi
Stanisław Kosko był autorem licznych publikacji na łamach „Morza” i „Polski Gospodarczej”. Wyprawę „Daru Pomorza” dookoła świata opisał w wydanej w 1936 r. nakładem wydawnictwa Ligi Morskiej i Kolonialnej książce „Przez trzy oceany”. Uhonorowano go za nią Srebrnym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. Decyzją Ministerstwa Wyznań i Oświecenia Publicznego książka znaleźć się miała w bibliotekach szkół średnich.
Był też delegatem przy Odwoławczej Izbie Morskiej w Gdyni. Z zaangażowaniem działał w wielu organizacjach – był członkiem-założycielem Związku Oficerów Marynarki Handlowej, członkiem Ligi Morskiej i Kolonialnej, Stowarzyszenia Dziennikarzy i Publicystów Gospodarczych, Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Gdyni.
Odznaczony był m.in. Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Medalem „Polska Swemu Obrońcy”, Krzyżem Niepodległości, Srebrnym Krzyżem Zasługi czy Brązowym Medalem „Za Długoletnią Służbę”. W 1932 r. otrzymał Medal „Za Wojnę 1918-1921”.
M.S. „Kapitan Kosko”
W 1957 r. wdowa po kapitanie Kosko dokonała aktu chrztu statku M.S. „Kapitan Kosko”, drobnicowca – dziesięciotysięcznika PLO. Imieniem Stanisława Koski nazwano też ulicę i Szkołę Podstawową nr 35 na Witominie. Po śmierci dr Jadwigi Titz-Kosko (w 1989 roku) prochy kapitana zostały ekshumowane i małżonków (z inicjatywy ówczesnego zarządu Spółdzielni Mieszkaniowej „Za Falochronem”) pochowano razem na Cmentarzu Witomińskim.
(fot. mat. prasowe)
MSZA ŚW. W INTENCJI SPOŁECZNOŚCI AKADEMICKIEJ UMG
Kolejnym punktem uroczystości była msza św. w intencji pracowników, studentów, doktorantów oraz absolwentów uczelni odprawiona o godzinie 9:00 w kościele oo. Redemptorystów w Gdyni przy ul. Portowej 2.
UROCZYSTE OTWARTE POSIEDZENIE SENATU UMG
O godzinie 11:00 uroczystości obchodów 103. rocznicy Szkolnictwa Morskiego przeniosły się do Auli im. T. Meissnera w budynku głównym uczelni. Odbyło się tam uroczyste otwarte posiedzenia senatu UMG, w którym uczestniczyli członkowie Senatu, przedstawiciele rady uczelni i zaproszeni goście.
Podczas uroczystości okolicznościowe przemówienie wygłosił rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni prof. dr hab. inż. kpt. ż.w. Adam Weintrit. W swoim wystąpieniu profesor Weintrit przypomniał ważniejsze wydarzenia z życia uczelni na przestrzeni ostatniego roku, w tym m.in. przyznane uniwersytetowi nagrody, organizowane przez uczelnię konferencje, wprowadzone zmiany strukturalne i organizacyjne, mówił o powołanych jednostkach, laboratoriach i zakładach, w tym m.in. o utworzonych przez Uniwersytet Morski w Gdyni Centrum Morskiej Energetyki Wiatrowej oraz Centrum Cyberbezpieczeństwa Morskiego, jak również powołanym Centrum Sportu i Rekreacji.
Anna Rębas/ol
