Drugiej takiej miejscowości nie ma w całej Polsce. Liczący 550 mieszkańców Gorzędziej, wieś w powiecie tczewskim w gminie Subkowy, jest najstarszą miejscowością w naszym kraju, której odebrano prawa miejskie. Jest także osiedlem, które miało je najkrócej, bo zaledwie 25 lat.

 Gorzędziej uzyskał lokację miejską pod koniec XIII wieku przywilejem biskupa płockiego Tomasza, co potwierdził też książę Mściwój II, a zdegradowany do statusu wsi został już w drugim dziesięcioleciu XIV wieku.

(Fot. gorzedziej.karmelicibosi.pl)

– Statusu miasta nie uzyskaliśmy przypadkiem. Miejscowość jest położona na wzgórzu nad Wisłą, na szlaku handlowym. To w takich miejscach lokowano niegdyś miasta, a nie w środku lasów – podkreślił z dumą sołtys Dariusz Nawój.

(Fot. gorzedziej.karmelicibosi.pl)

MIESZKAŃCY PAMIĘTAJĄ O PRZESZŁOŚCI WSI

O tradycjach, podkreślił sołtys, pamięta się w Gorzędzieju, ale nikt już dzisiaj nie myśli o przywróceniu miejscowości praw miejskich. Może wpływ na to ma nieciekawa historia po II wojnie światowej, gdy dawny gród biskupi stał się typową wioską pegeerowską. Choć teraz, staraniem mieszkańców, wieś rozbudowuje się, to powrót do czasów biskupa Tomasza i księcia Msciwoja jest już niemożliwy.

 (Fot. gorzedziej.karmelicibosi.pl)

Większość ludności jest jednak świadoma przeszłości ich miejscowości. Przypominają im o niej również osiedli tu Karmelici Bosi, którzy w prowadzonym przez siebie domu rekolekcyjnym zgromadzili wiele pamiątek dokumentujących dzieje Gorzędzieja. A są one od zawsze związane z Kościołem.

TU ZATRZYMAŁ SIĘ ŚWIĘTY WOJCIECH

W IX wieku na miejscu obecnej wsi powstał gród obronny strzegący szlaków handlowych. W pierwszej połowie XIII wieku gród został rozbudowany, a wkrótce potem, w 1287 roku, zyskał prawa miejskie. Już rok później Gorzędziej uzyskał kolejny przywilej – zdobył prawo otoczenia miasta obwarowaniem, poprawiającym bezpieczeństwo. Był miastem na prawie magdeburskim, będącym własnością biskupa płockiego. W 1312 roku Krzyżacy wykupili je i odebrali prawa miejskie.

(Fot. gorzedziej.karmelicibosi.pl)

Krzyżacy nie byli zainteresowani rozwojem miejscowości, której dzieje związały się misją do Prus św. Wojciecha, jednego z głównych patronów Polski. Jak podają historyczne źródła, święty zatrzymał się tutaj w swej podróży misyjnej w 997 roku. Miejscem jego odpoczynku miała być przestrzeń, w której wznosi się obecny gotycki kościół, datowany na XIII wiek. Od 30 listopada 1996 roku posługę sprawują w nim Karmelici Bosi, którzy opiekują się także znajdującymi się tutaj relikwiami misjonarza.

Witold Chrzanowski/mw