Opowieść o różnych aspektach polskiego żeglarstwa. Narodowe Muzeum Morskie zaprasza na wystawę [POSŁUCHAJ]

11 maja 1924 roku powstał Polski Związek Żeglarski – oficjalna federacja żeglarska odrodzonej Rzeczypospolitej. Późny początek względem innych krajów nie powstrzymał polskich żeglarzy przed sięganiem w przyszłości po najwyższe laury jachtingu. Wielokrotnie – wyprzedzając bardziej doświadczone nacje – przez dziesięć kolejnych dekad śmiało podejmowali wyzwania samotnych rejsów, osiągali zaszczytne miejsca na listach rekordów i zdobywali medale mistrzowskie i olimpijskie. Wystawa „100 lat polskiego żeglarstwa”, którą od 12 maja 2024 roku będzie można zwiedzić w Spichlerzach na Ołowiance, będzie pierwszą w historii rodzimego muzealnictwa tak obszerną i wielowątkową opowieścią, zarówno o najgłośniejszych sukcesach, jak i o mniej znanych aspektach polskiego sportu żaglowego.

Na wystawie będzie można podziwiać między innymi modele jachtu „Zjawa” Władysława Wagnera, rufę jachtu „Euros” z 1967 roku, płetwy stateczników z „Mazurka” Krystyny Chojnowskiej-Liskiewicz i „Fanfana” Joanny Pajkowskiej, elementy sprzętu elektronicznego z jachtu „Spaniel”, bom i grot sztormowy z „Opty” Leonida Teligi, a także kompletny strój żeglarski Krzysztofa Baranowskiego.

– Nasza koncepcja polega na tym, aby historyczne rejsy Polaków zobrazować nie pamiątkami czy odznaczeniami, tylko faktycznym wyposażeniem i częściami jednostek, na których żeglarze dokonali wyczynów. Możemy zdradzić, że dzięki kreatywnej aranżacji centrum naszej ekspozycji będzie stanowić jedyną w swoim rodzaju, wielowymiarową i multimedialną esencję dokonań Polaków w oceanicznym jachtingu – wyjaśnia Radosław Paternoga, jeden z kuratorów wystawy.

ŻEGLARSTWO SPORTOWE

Publiczność po raz pierwszy zobaczy puchar z 1937 roku przyznany Polakom za zajęcie drugiego miejsca w regatach Gotland Runt. Wśród przedwojennych eksponatów znajdą się również naszywki reprezentacyjne z Olimpiady w Berlinie w 1936 roku, należące do Juliusza Sieradzkiego, późniejszego twórcy kultowej Omegi. Szczególnie interesującą kolekcję będą stanowić koszulki startowe polskich zawodników olimpijskich oraz ich trofea. Nie zabraknie wśród nich replik medali przekazanych przez Mateusza Kusznierewicza (Atlanta 1996) i Agnieszkę Skrzypulec-Szotę (Tokio 2020) oraz oryginalnego medalu Przemysława Miarczyńskiego (Londyn 2012).

Z kolei w sekcji „Wychowanie morskie” goście zobaczą między innymi strój żeglarski z dwudziestolecia międzywojennego, przedwojenną księgę rozkazów z „Zawiszy Czarnego” i przedmioty należące do generała Mariusza Zaruskiego. Obok nich znajdą się: rękawica bosmańska, młotek z położenia stępki pod „Pogorię” i nieodzowne dla żeglarstwa dziedzictwo muzyczne – szanty i instrumenty, na których grywali Marek Szurawski i Jerzy Porębski. Na wystawie znalazła się też oryginalna czapka Yacht Klubu Polski, należąca niegdyś do Ludwika Szwykowskiego, prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego w latach 1926-1929 i autora pierwszego polskiego podręcznika żeglarskiego. Pokazana zostanie również bandera Akademickiego Związku Morskiego z 1934 roku, a także elementy metalowej zastawy z Polskiego Klubu Morskiego, które przetrwały II wojnę światową ukryte w… kurniku.

ŻEGLARSTWO ŚRÓDLĄDOWE

W sekcji „Żeglarstwo śródlądowe” reprezentowana będzie kolekcja znaków i proporców klubowych. Wśród nich wyjątkową ciekawostką jest proporzec Klubu Miłośników Klasy „Miś” wymyślonej specjalnie dla jachtów budowanych metodą gospodarczą. Narracja o żeglarstwie polonijnym zostanie z kolei zobrazowana za pomocą wimpli klubowych, pamiątek ze zlotów żeglarskich i historii oceanicznych rejsów Polaków mieszkających na emigracji.

Bogactwo wątków, historii i eksponatów prezentowanych na wystawie zostanie zamknięte w niezwykłej scenerii nawiązującej do morza, spienionych fal i bezkresnego horyzontu. – Zastosowana przez nas estetyka przywodzi na myśl zarówno morskie głębiny, jak i poruszany wiatrem granat nieba. Otaczające ekspozycję motywy izobat i trasy żeglarskiego rejsu wywołują z kolei w widzu wrażenie, jakby patrzył na rozległą mapę oceanów – wyjaśnia Bartłomiej Garba, drugi z kuratorów wystawy.

Podkreślenie znaczenia prezentowanych przedmiotów, a także wizualny efekt ruchu jachtów na morskich falach zostanie uzyskany dzięki kreatywnej grze świateł. Tym, co w sposób szczególny skupi uwagę zwiedzających, będzie wspomniana wcześniej aranżacja przestrzeni w centrum wystawy – goście zobaczą tam potężną konstrukcję jachtu, stanowiącą śmiałą koncepcyjnie syntezę oceanicznego żeglarstwa.

WSPÓŁPRACA Z POLSKIM ZWIĄZKIEM ŻEGLARSKIM

Wystawa powstaje we współpracy z Polskim Związkiem Żeglarskim, który 11 maja 2024 roku będzie świętować swoje 100-lecie. Organizacja, skupiająca na początku cztery kluby (Klub Żeglarski w Chojnicach, Pierwszy Polski Klub Yachtowy w Gdańsku, Sekcja Żeglarska Wojskowego Klubu Wioślarskiego i Sekcja Żeglarska AZS Warszawa), na przestrzeni dekad stała się fundamentem polskich zwycięstw na igrzyskach olimpijskich i mistrzostwach świata oraz rejsów Polaków w najodleglejsze zakątki świata. Obok eksponatów ze zbiorów własnych Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku na wystawie pojawią się zabytki i pamiątki udostępnione przez: Akademicki Klub Morski w Gdańsku, Fundację Klasyczne Jachty, Sopocki Klub Żeglarski, Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Chojnicach, VBW sp. z o.o., Jerzego Wąsowicza, Marka Padjasa, Macieja Sodkiewicza, Przemysława Reya, Piotra Myszkę, Przemysława Miarczyńskiego, Monikę Bronicką, Agnieszkę Skrzypulec-Szotę, Jolantę Ogar-Hill i Mateusza Kusznierewicza.

Ekspozycja będzie miała również edycje posterowe: polską oraz anglojęzyczną w Muzeum Polskim w Ameryce (Polish Museum of America) w Chicago. Ta druga prezentować będzie dzieje polskiego żeglarstwa ze szczególnym podkreśleniem osiągnięć polonijnych środowisk żeglarskich.

Pierwsze 20 osób, które zdecydują się obejrzeć wystawę 12 maja 2024 roku, otrzymają muzealne upominki. Bilet normalny kosztuje 23 złote, a ulgowy – 17 złotych.

W sobotę, 11 maja nastąpiło uroczyste otwarcie wystawy. Posłuchaj materiału naszej reporterki Anny Rębas:

Mat. pras./aKa